Contrast

Hoe het niet moet

Titels en ondertitels vallen amper op. De tekst ziet eruit als rijstebrijtekst: lange stukken tekst zonder tussenkopjes op de pagina. Er zijn weinig elementen die visueel de aandacht trekken.

Hoe het niet moet

Wat kan er beter?

  • Het contrast tussen de titels van het eerste en van het tweede niveau is onvoldoende
    Het verschil tussen hoofdletters en vette letters volstaat niet om de hi&eumlrarchie duidelijk te maken.
  • Voor de titels en de leestekst is hetzelfde lettertype gebruikt
    Dat mag, maar een verschillend lettertype helpt om het verschil in functie duidelijk te maken.
  • Voor de titels en de leestekst zijn letters van dezelfde grootte gebruikt
    Een groter lettertype doet de titels meer opvallen en brengt meer reli&eumlf aan in je tekst.
  • De titel van het eerste niveau staat in hoofdletters
    Gebruik liever geen hoofdletters om contrast aan te brengen in je tekst. Dat is als roepen op papier, en bovendien lezen hoofdletters minder gemakkelijk dan kleine letters.
  • De opsommingstekens zijn te opvallend
    Opsommingstekens dragen maar weinig toe aan de betekenis van een tekst. Ze hoeven dan ook niet op te vallen: kies liever subtielere opsommingstekens.

Het principe

  • Maak duidelijke keuzes
    Ofwel is iets hetzelfde, ofwel is iets duidelijk verschillend. Vermijd dat typografische elementen zoals lettertype, lettergrootte, kleur, vorm, witruimte en dergelijke min of meer op elkaar lijken: dat brengt de lezer in verwarring en zorgt voor een minder professioneel resultaat.
  • Laat tekst met dezelfde functie er hetzelfde uitzien
    Gebruik bijvoorbeeld vet als markering voor alineakopjes, en laat die opmaak consistent terugkomen in je tekst.
  • Laat tekst met een andere functie er significant anders uitzien
    In cursusmateriaal is het bijvoorbeeld zinvol om voorbeelden anders op te maken dan de tekst zelf: dat ondersteunt de cognitieve verwerking van de leerstof.
  • Laat wat belangrijker is meer opvallen
    Zorg ervoor dat titels van een hoger niveau significant meer opvallen dan die van een niveau lager. Kies voor subtiele opsommingstekens: ze maken de structuur duidelijk, maar ze mogen niet het eerste zijn wat opvalt als je naar een pagina kijkt.

Toepassingen

Er zijn veel verschillende manieren om contrast in je opmaak aan te brengen. Wees hier zuinig mee: een combinatie van verschillende mogelijkheden zorgt al snel voor een onrustige bladspiegel en een onprofessioneel resultaat.

  • zwart of kleur
  • verschillende lettertypes
    (schreefletters versus schreefloze letters, smalle versus gewone letters)
  • klein of groot
  • vet of normaal
  • diapositief of normaal
  • ...

Het effect

  • Contrast zorgt voor meer structuur in je tekst.
  • Contrast trekt de aandacht van de lezer.

Het effect

Wat is er veranderd?

  • Er is een duidelijk verschil tussen de titels van het eerste en het tweede niveau
    De titels van het eerste niveau zijn 20 punt groot, die van het tweede niveau zijn 16 punt groot.
  • Er is een duidelijk verschil tussen de titels en de leestekst
    Niet alleen omdat de titels in een groter lettertype staan, maar ook omdat de smallere versie van het lettertype gebruikt is voor de titel. Dit heeft als bijkomend voordeel dat je meer tekst op een regel krijgt.
  • Het opsommingsteken is wat subtieler
    Hierdoor trekt het minder aandacht: het is de bedoeling dat de aandacht van de lezer naar de tekst gaat, niet naar het opsommingsteken.

Bronvermelding docenten:

  • Doumont, Jean-luc (2009). Trees, maps and theorems. Effective communication for rational minds. Principiae, Kraainem.
  • Williams, Robin (2008). The Non-Designer's Design Book. Design and Typographic Principles for the Visual Novice. Berkeley, Peachpit Press.